Tạo phố đi bộ, cải thiện môi trường, mở rộng không gian sinh hoạt cộng đồng… là những công việc ngày càng được thành phố Hà Nội chú ý. Vùng Ile-de-France (vùng Paris) luôn hỗ trợ tích cực cho Hà Nội trong những dự án này, thông qua Cơ quan Hợp tác Quốc tế Vùng Paris tại Việt Nam (PRX-Vietnam) và nằm trong khuôn khổ hợp tác phi tập trung đã có từ hơn 30 năm giữa hai vùng.

Thiết kế cải tạo vườn hoa Diên Hồng, trong dự án quy hoạch không gian xanh quận Hoàn Kiếm, Hà Nội

Mục tiêu của PRX-Vietnam, được đề ra năm 2019 khi thay thế IMV – Dự án Hợp tác phát triển đô thị Hà Nội, là tham gia cùng với chính quyền thành phố vào quy hoạch đô thị bền vững, giảm ô nhiễm không khí, quản lý không gian xanh và giảm rác thải.

Sau thành công của những dự án như phố đi bộ ở trung tâm thủ đô, «Hoàn Kiếm Air»…, vào tháng 07/2020, ông Phạm Tuấn Long, chủ tịch UBND quận Hoàn Kiém, cho biết «trong tương lai, quận Hoàn Kiếm sẽ siết chặt hợp tác với PRX-Vietnam để nghiêm cứu dự án mở rộng khu phố đi bộ xuất phát từ Nhà hát lớn Hà Nội và sẽ bao gồm cả phố Tràng Tiền và phố Hàng Khay».

Một phần của dự án được dự kiến triển khai thí điểm vào quý 4/2021. Ông Emmanuel Cerise, giám đốc Cơ quan hỗ trợ Hợp tác Quốc tế Vùng Paris tại Việt Nam – PRX-Vietnam, trả lời một số câu hỏi của RFI Tiếng Việt ngày 04/08/2021 về dự án chung và dự án thí điểm sắp được triển khai.

RFI: Viện PRX-Vietnam phối hợp với thành phố Hà Nội nghiên cứu một dự án cải tạo không gian xanh và mở rộng khu phố đi bộ ở trung tâm thành phố. Xin ông cho biết thêm về dự án này và vai trò của PRX-Vietnam!

Emmanuel Cerise: Chúng tôi thực hiện dự án này với thành phố Hà Nội với mục tiêu là làm thế nào để cải tạo không gian công cộng và làm thế nào để phát triển tốt hơn, quản lý tốt hơn không gian xanh.

“…” Chúng tôi muốn có một tầm nhìn chung trên toàn thành phố Hà Nội, từ đó đưa ra những đề xuất cụ thể hơn ở cấp quận Hoàn Kiếm, trong đó có dự án mà chị nêu ở trên. Chúng tôi làm việc với quận về quy hoạch không gian công cộng. Khu vực mà chúng tôi nghiên cứu không rộng lắm, nhưng có vị trí khá quan trọng – đối với những ai biết Hà Nội – đó là khu vực giữa hồ Hoàn Kiếm với đê sông Hồng. Chúng tôi phân tích những thách thức đô thị, những ưu điểm trong khu vực này, như các di sản kiến trúc (phố Tràng Tiền, Nhà hát Lớn Hà Nội, Nhà khách chính phủ, Ngân hàng Nhà nước, khách sạn Metropole…), di sản xanh rất ấn tượng tại khu vực này và những hoạt động xã hội quan trọng.

Chúng tôi muốn hiểu rõ khu vực này và đưa ra những đề xuất cải thiện chất lượng không gian công cộng. Từ đó, chúng tôi đã đề xuất hệ thống đèn chiếu trên vỉa hè và cây cối hay chỗ dành cho người đi bộ, bãi đỗ xe để lưu thông dễ dàng hơn. Sau khi đã nghiên cứu kỹ khu vực này, quận Hoàn Kiếm muốn tiếp tục làm việc với chúng tôi theo cách này vì đây là một bước khó được thực hiện trong quy trình thông thường của các dự án đô thị. Nói chung, rất khó để có một tầm nhìn chiến lược vì trong các quy định của Việt Nam không dự trù điều này.

Chúng tôi cố gắng xác định 6 hoặc 7 ưu tiên mà quận Hoàn Kiếm phải đầu tư thời gian, nghiên cứu và sau đó là ngân sách để cải tạo khu vực đó. Bước tiếp theo là mời một văn phòng kiến trúc sư quy hoạch đô thị Pháp. Nhưng do tình hình Covid hiện nay, chúng tôi đã làm một bản phác thảo nhỏ chủ yếu gửi đến những kiến trúc sư đã hoạt động ở Việt Nam, vì hiện không thể lên kế hoạch cho các chuyến công tác từ Pháp được. Vì thế, cùng với kiến trúc sư Pháp Olivier Souquet (có văn phòng ở Paris và ở thành phố Hồ Chí Minh), chúng tôi đã đề xuất một bản thiết kế cụ thể cho một số không gian trong khu vực này.

Thứ tự thực hiện các hành động ưu tiên

RFI: Theo dự kiến, dự án cải tạo không gian xanh, mở rộng không gian đi bộ có thể được triển khai vào quý 4 năm 2021 sau khi được phê chuẩn vào quý 3. Dịch Covid-19 hiện nay có ảnh hưởng đến tiến độ của dự án không ?

Emmanuel Cerise: Phần việc liên quan đến chúng tôi là phần tài chính, nghiên cứu khảo sát mà quận sẽ phải thực hiện. Chúng tôi đang chờ Ủy Ban Nhân Dân thành phố Hà Nội phê chuẩn, theo dự kiến là vào trước cuối mùa hè này. Nhưng đúng là với tình hình Covid hiện nay thì có thể sẽ phức tạp hơn. Thường thì vào giai đoạn phê chuẩn này, chúng tôi sẽ phải giới thiệu rộng rãi dự án cho công chúng, nhưng hiện giờ chúng tôi không biết có thể làm được không. Trong lúc chờ đợi, chúng tôi tiếp tục làm việc với chính quyền về việc thông qua và triển khai dự án. Chúng tôi nghĩ vẫn có thể thực hiện vào quý 4/2021 như dự kiến.

Trên thực tế, phần việc mà chúng tôi sẽ triển khai vào trước cuối năm nay chỉ là phần dự án nghiên cứu thí điểm. Có nghĩa là sau khi đã tiến hành nghiên cứu chung như nói ở trên, nghiên cứu thí điểm sẽ liên quan đến quy hoạch vườn hoa Diên Hồng. Đây là khu vực hình tam giác rất nhỏ so với không gian công cộng lớn hơn rất nhiều trong dự án của chúng tôi. Nhưng vườn hoa Diên Hồng là một phần có ý nghĩa biểu tượng, nằm trong những ưu tiên mà chúng tôi xác định với quận Hoàn Kiếm.

Thiết kế đã được hoàn thiện và chúng tôi chờ thành phố bật đèn xanh để có thể tiến hành những công việc mang tính kỹ thuật hơn và để thực hiện dự án vào quý 4. Đúng là với Covid thì tình hình sẽ phức tạp hơn nhưng tôi nghĩ là vẫn làm được vì diện tích của vườn hoa Diên Hồng không lớn so với dự án cải tạo quanh hồ Hoàn Kiếm cần nhiều tháng thực hiện vì có diện tích lớn hơn.

RFI: Vườn hoa Diên Hồng được quy hoạch lại sẽ có ý nghĩa như nào cho đời sống người dân trong khu vực và người dân thành phố Hà Nội?

Mặt bằng kiến trúc cảnh quan cải tạo vườn hoa Diên Hồng, hợp tác giữa PRX-Vietnam và thành phố Hà Nội. 

Emmanuel Cerise: Dù vườn có diện tích nhỏ nhưng chúng tôi cố đưa vào đó những yếu tố sáng tạo mà sau này chúng tôi muốn triển khai ở những nơi khác trong thành phố. Ví dụ như xem xét lại về thảm thực vật hoặc mối liên hệ giữa cây cối với đất đai. Chúng tôi cố tạo thêm nhiều mảng cây xanh nhưng đặt ở nhiều nơi khác nhau, có nghĩa là chúng tôi tạo ra một kiểu “đê”, một kiểu “rào” cây cảnh bao quanh vườn hoa để ngăn cách người đi bộ và làn xe. Đây là điều khá mới và giúp bảo đảm an toàn cho người sử dụng vườn hoa Diên Hồng.

Ngoài ra, chúng tôi củng cố cải thiện độ xốp trong đất nhờ cây. Các đô thị lớn đều đang phải đối mặt với vấn đề này. Phủ xanh hay tạo thêm nhiều không gian xanh sẽ giúp đất xốp hơn và góp phần vào cải thiện môi trường cho thành phố, cũng như cho người dân.

Ngoài ra, chúng tôi cũng cố tạo nên một không gian đẹp hơn, thẩm mỹ hơn và nâng cao giá trị của những công trình xung quanh mà vẫn giữ được chức năng của các công viên, vườn hoa ở Hà Nội, như buổi sáng là nơi tập thể dục hay buổi tối là sân đánh cầu lông cho người dân. Mọi chức năng đó vẫn được duy trì nhưng trong một không gian chất lượng hơn.

RFI: Tháng 10/2020, thành phố Hà Nội đã hoàn thiện dự án cải tạo khu vực quanh hồ Hoàn Kiếm. Dự án này có vị trí như nào trong dự án cải tạo không gian xanh và mở rộng không gian cho người đi bộ?

Emmanuel Cerise: Dự án quy hoạch khu vực xung quanh hồ Hoàn Kiếm, được tiến hành năm 2020, là dự án của thành phố Hà Nội dựa trên ý tưởng của quận Hoàn Kiếm. Thực hiện thiết kế là AREP, một văn phòng vùng Ile-de-France hoạt động ở Hà Nội. Vai trò của PRX chúng tôi là tạo điều kiện cho các trao đổi giữa AREP và quận Hoàn Kiếm, như tổ chức họp, giới thiệu. Không phải là chúng tôi muốn bảo vệ AREP hay Souquet, những văn phòng kiến trúc vùng Ile-de-France, mà là giúp họ lập những dự án phù hợp với tình hình ở Hà Nội. Trong suốt quá trình từ thiết kế đến thực hiện, chúng tôi tư vấn cho quận Hoàn Kiếm và mọi chuyện đã diễn ra tốt đẹp với văn phòng AREP.

Trước đó, vào năm 2016, khi quận Hoàn Kiếm quyết định biến khu vực quanh hồ Hoàn Kiếm thành phố đi bộ vào cuối tuần, chúng tôi cũng sát cánh với chính quyền quận với tư cách là cố vấn về các vấn đề lưu thông, khu vực giữ xe, thiết kế lộ trình tránh phố đi bộ. Đối với khu vực hồ Hoàn Kiếm, việc đổi hướng lưu thông không phức tạp lắm nhưng nếu muốn mở rộng không gian đi bộ thì vấn đề trở nên phức tạp hơn và phải tính đến vấn đề lưu thông cho cả xe cơ giới lẫn người đi bộ.

Tóm lại, chúng tôi giữ vai trò đồng hành và cố vấn. Quận Hoàn Kiếm có nhiều tham vọng lớn. Ngoài vườn hoa Diên Hồng mà chúng tôi nghiên cứu, quận đã cải tạo nhiều vườn hoa khác, mở phố đi bộ quanh hồ Gươm, dù tạm thời phải đóng cửa vì đại dịch, nhưng đây thực sự là một thành công xã hội và quy hoạch đô thị. Người dân rất hồ hởi với phố đi bộ quanh hồ Hoàn Kiếm.

Hiện giờ cần có một tầm nhìn toàn cảnh hơn, chiến lược hơn về những khu phố đi bộ, không gian công cộng và nâng giá trị không gian công cộng, cảnh quan ở quận Hoàn Kiếm. Vì thế quận đã đề nghị chúng tôi suy nghĩ đến trục phố Tràng Tiền, có thể sẽ nằm trong phần mở rộng của khu phố đi bộ và chí ít là phải có chất lượng tương đương với sự nổi tiếng của phố này. Có thể thấy là dự án bao trọn không gian quanh hồ Hoàn Kiếm.

Nhưng tôi muốn nhấn mạnh một lần nữa là chúng tôi suy nghĩ cùng với Ủy Ban Nhân Dân quận về chủ đề trên. Tôi không muốn PRX, vùng Ile-de-France, sở hữu dự án này, mà đây là dự án của quận Hoàn Kiếm, của thành phố Hà Nội. Còn chúng tôi hỗ trợ họ để có được một dự án hoàn hảo và mang những kỹ năng mà chúng tôi có, để đồng hành với họ trong dự án này.

Theo Thu Hằng, © RFI/Tiếng Việt