“Đô thị hóa Việt Nam trước những thách thức mới của biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh” là chủ đề cuộc hội thảo trực tuyến, nhằm chào mừng Ngày đô thị Việt Nam 8/11/2021. Hội thảo diễn ra sáng ngày 8/11, tại Hà Nội, do Bộ Xây dựng, Diễn đàn đô thị Việt Nam, Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam và Hiệp hội Các đô thị Việt Nam phối hợp tổ chức.
Tham dự Hội thảo có Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Quang Hùng, đại diện các Cục, Vụ của Bộ Xây dựng cùng sự tham gia của các chuyên gia về phát triển đô thị đến từ Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam (Hội), Hiệp hội Các đô thị Việt Nam, Cơ quan Phát triển Pháp (AFD), Ngân hàng Thế giới (WB), Tổ chức Hợp tác quốc tế Đức (GIZ), Văn phòng Hợp tác Thụy Sỹ tại Việt Nam (SECO). Cùng với đó là 300 điểm cầu trực tuyến từ các Bộ, ngành và địa phương trong cả nước tham gia hội thảo này.
Hội thảo về đô thị lần này chính là cơ hội để các bên cùng trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm về mô hình phát triển đô thị theo hướng phát triển bền vững, góp phần hiện thực hóa các chiến lược phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam trong giai đoạn 2021 – 2030.
Trong gần 35 năm qua, quá trình đô thị hóa của Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Tốc độ đô thị hóa ngày càng tăng, hệ thống đô thị được quan tâm đầu tư phát triển cả về số lượng và chất lượng. Tỷ lệ đô thị hóa tăng nhanh, đến nay đã đạt khoảng 40% với 870 đô thị phân bố tương đối đều trên cả nước. Đô thị hóa đã từng bước gắn kết với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa; là một trong những nhân tố then chốt quyết định thành công của quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao năng suất và phát triển kinh tế – xã hội của các vùng và cả nước.
Một góc TP. HCM
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, phát triển đô thị tại Việt Nam còn một hạn chế và chưa đáp ứng yêu cầu phát triển. Số lượng đô thị tăng lên nhưng chất lượng chưa được quan tâm đúng mức. Hệ thống hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội không đồng bộ và quá tải. Tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng; việc sử dụng tài nguyên thiên nhiên và năng lượng chưa hiệu quả, gây phát thải lớn.
Hơn nữa, hệ thống đô thị Việt Nam cũng đang phải đối diện với những thách thức mới nảy sinh do tác động của biến đổi khí hậu và đại dịch Covid-19. Đây là những thách thức lớn, đặt ra nhiều vấn đề mới trong công tác quy hoạch, xây dựng và phát triển đô thị hiện nay.
Đề xuất giải pháp thích ứng biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh
Tại Hội thảo, đại diện các cơ quan, đại biểu trong nước và quốc tế đã trình bày tham luận, trao đổi các bài học thực tiễn, nhận diện một cách toàn diện hơn về những vấn đề thách thức của biến đổi khí hậu và đại dịch trong quá trình phát triển đô thị. Đồng thời, những giải pháp thích ứng để tái thiết phát triển, xây dựng đô thị, phòng chống dịch bệnh, ổn định phát triển kinh tế – văn hóa – xã hội tại các địa phương cũng được nêu ra trong các tham luận.
Kiến trúc sư Trần Ngọc Chính – Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam (VUPDA) tại hội thảo.
Phát biểu tại hội thảo, Chủ tịch Hội Trần Ngọc Chính nêu rõ những thách thức của biến đổi khí hậu và đại dịch trong quá trình phát triển đô thị tại Việt Nam.
Ông nhấn mạnh: tốc độ đô thị hóa diễn ra mạnh mẽ tại các đô thị lớn như: Hà Nội,Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng…đã làm cho các đô thị của Việt Nam đang phải đối mặt với nguy cơ ngập lụt ngày càng gia tăng do sự bê tông hoá, mật độ xây dựng lớn, không gian công cộng dành cho giao thông và mảng xanh ngày càng bị thu hẹp…. Thêm vào đó, vấn nạn về ô nhiễm không khí, việc thu gom và xử lý nước thải, rác thải không được đảm bảo, gây ảnh hưởng rất lớn đến môi trường đồng thời gây hại cho sức khỏe cộng đồng. Vì vậy, có thể nói biến đổi khí hậu (BĐKH) toàn cầu là một thách thức lớn nhất của thời đại.
Một thách thức lớn khác đang đe dọa đến toàn nhân loại trong thập kỷ thứ 3 của thế kỷ 21, đó là đại dịch Covid-19. Những gì đã trải qua đối với tất cả các quốc gia có dịch bệnh, đã buộc các nhà lãnh đạo, các nhà khoa học phải xem xét một cách nghiêm túc về những yếu tố liên quan đến công tác quy hoạch và quản lý phát triển đô thị. Trên thế giới những lần xảy ra dịch bệnh như dịch tả, dịch lao và gần đây nhất là dịch Sars cũng đã làm thay đổi trong quy hoạch đô thị nói chung và hạ tầng cơ sở nói riêng.
Thành phố Đà Nẵng ảnh nguồn internet
Một số giải pháp được người đứng đầu Hội đưa ra là: Để giải quyết những thách thức mà các đô thị đang phải đối mặt với những hiểm họa liên quan đến biến đổi khí hậu và quản lý rủi ro thiên tai chính là khả năng thích ứng của đô thị. Khi đó, phải coi BĐKH là thay đổi điều kiện tự nhiên, chứ không nhất thiết chỉ là thảm hoạ. Nguyên tắc chung là phải nâng cao năng lực thích ứng, bằng cách định hướng phát triển hài hoà, phù hợp với điều kiện tự nhiên trong mọi lĩnh vực.
Để tăng sức đề kháng cho hệ thống đô thị, các tiêu chuẩn quy hoạch và thiết kế các khu dân cư đô thị cần phải tính yêu cầu về hệ số sử dụng đất, bao gồm tỷ lệ diện tích sàn (FAR), mật độ xây dựng và tỷ lệ không gian xanh – để đảm bảo có đủ không gian xanh, không gian giải trí cho người dân và không gian sơ tán trong trường hợp khẩn cấp. Đối với các thành phố lớn như Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, cần nhanh chóng thúc đẩy các khu đô thị vệ tinh, nơi có điều
kiện phát triển mới theo hướng xanh hơn, bền vững hơn, mang lại nhiều giá trị sống tốt hơn cho con người và tạo cơ hội giãn dân ra khỏi khu vực nội đô.
Kiến trúc sư Trần Ngọc Chính cũng khẳng định: Xuất phát từ yêu cầu về “giãn cách xã hội” của Chính phủ, các mô hình đô thị mới không chỉ đơn thuần là việc sắp xếp, tổ chức lại các không gian đô thị, tạo thêm không gian cho cây xanh và không gian dành cho cộng đồng mà còn cần phải có sự thay đổi về vai trò của chính quyền đô thị, kinh tế đô thị, thói quen đi lại, sử dụng phương tiện giao thông…tạo thành mối liên kết mạnh mẽ giữa các địa phương, cùng nhau giảm thiểu tác động môi trường, hỗ trợ nhau khi có thiên tai, dịch bệnh hoặc thảm họa toàn cầu. Từ đại dịch này, cũng là cơ hội để thúc đẩy chính sách cải tạo nhà chung cu cũ và cải thiện cơ sở hạ tầng và chăm sóc sức khỏe cộng đồng ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh trong thời gian tới.
Các đại biểu dự hội thảo tập trung đóng góp những ý kiến nhằm xây dựng, cải tạo đô thị Việt Nam đủ để có thể chống chịu với các tác động của, thiên tai, dịch bệnh, đặc biệt là đại dịch Covid-19. những giải pháp được đề cập đến việc thúc đẩy, đầu tư vào lĩnh vực phát triển đô thị thông minh sau đại dịch, hỗ trợ các đô thị phát triển bền vững, dự báo và đề ra cách hạn chế tác động của biến đổi khí hậu hay tăng cường khả năng thích ứng đô thị ở Đồng bằng sông Cửu Long…
Theo Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Đức Hiển, trong bối cảnh Covid-19 và biến đổi khí hậu đã, đang và tiếp tục là những thách thức lớn đối với mô hình và sự phát triển của các đô thị trên thế giới nói chung và đối với Việt Nam nói riêng. Các đô thị của Việt Nam cần phải lựa chọn mô hình phát triển phù hợp, theo hướng bền vững, thông minh và có khả năng chống chịu với thiên tai, dịch bệnh, giảm bất bình đẳng xã hội và tái tổ chức không gian đô thị theo hướng tăng trưởng xanh và bền vững. Mô hình phát triển kinh tế khu vực đô thị, cần được thúc đẩy chuyển đổi số và phát triển đô thị thông minh, bền vững và đặc biệt tăng cường tính liên kết, hỗ trợ giữa các đô thị trong mạng lưới đô thị vùng và đô thị quốc gia.
Đại diện các địa phương như UBND tỉnh Lâm Đồng, Sở Xây dựng tỉnh Quảng Nam, Sở Xây dựng tỉnh An Giang đã chia sẻ kinh nghiệm về giải pháp chống chịu với thiên tai, dịch bệnh, giải pháp thoát nước và chống ngập đô thị tại các đô thị lớn.
Kết luận tại Hội thảo, Cục trưởng Trần Quốc Thái đã chỉ ra những đề xuất, ý kiến cần phải thực hiện trong thời gian tới. Đối với quy hoạch đô thị, cần tính toán phương án có tính dự trữ trong quy hoạch. Tiếp tục triển khai thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp của Đề án phát triển đô thị thông minh bền vững đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 950/QĐ-TTg ngày 01/8/2018.
Đồng thời, cần đẩy mạnh việc ứng dụng các quản lý số, áp dụng các nền tảng GIS để quản lý quy hoạch đô thị, quản lý các hoạt động của đô thị dựa trên cơ sở dữ liệu thông minh. Áp dụng các mô hình quản lý dựa trên các chỉ số, kết quả để so sánh, đối chiếu. Tăng cường hiệu quả quản lý Nhà nước với các ứng dụng về quản lý dịch vụ đô thị thông minh, ứng phó kịp thời khi xảy ra dịch bệnh.
Thực hiện có hiệu quả Đề án phát triển đô thị Việt Nam ứng phó với biến đổi khí hậu với mục tiêu xây dựng đầy đủ cơ sở để các đô thị có khả năng dự báo, nắm bắt thông tin cảnh báo sớm; đô thị được đầu tư hệ thống hạ tầng đô thị đảm bảo đủ khả năng chống chịu trước tác động của biến đổi khí hậu, thiên tai.
Tổng hợp từ nguồn tài liệu hội thảo và baoxaydung